وبلاگ تفریحی

درباره ما

می نوشم از چشمان تو جرعه به جرعه شعر نو حافظه ی دستان من پر شده از دامان تو

آخرین مطالب

طراحی قالب

آرشیو

مصاحبه اعضای گروه موسیقی «چارتار»

وقتی «سهراب پورناظری»، قسمتی از ترانه «مرا به خاطرت نگهدار» را برایم خواند، آنقدر آشنا و دلنشین بود که فکر کردم قبلا آن را شنیده‌ام. به‌همین‌خاطر با اطمینان پرسیدم خواننده این ترانه چه کسی است؟ پاسخ پورناظری کاملا غیرمنتظره بود! آهنگ، کار یک گروه تازه‌نفس به نام «چارتار» بود که من حتی اسمشان را هم نشنیده بودم. همین زمزمه کوتاه بهانه خوبی بود که به‌دنبال موسیقی چارتار بروم. با وجود اینکه تنها حدود دوسال از شکل‌گیری این گروه گذشته و فقط پنج‌قطعه از ساخته‌های آنها در فضای مجازی منتشر شده اما شواهد نشان می‌دهد که چارتار در همین مدت کوتاه مخاطب خودش را از میان آنهایی که شنونده موسیقی جدی هستند پیدا کرده. «آیین احمدی‌فر» تنظیم‌کننده، «احسان حائری» شاعر، «آرش فتحی» آهنگساز و «آرمان گرشاسبی» خواننده، چهارضلع مربع گروه «چارتار» هستند که با تلفیق یکی از مدرن‌ترین انواع موسیقی یعنی الکترونیک با موسیقی سنتی ایران، توانسته‌اند علاوه بر مخاطبان این نوع موسیقی، عده تازه‌ای را هم به جمع شنوندگان موسیقی امروز ایران اضافه کنند. بهانه این گفت‌وگو که در کافه «آوانسن» انجام شد، انتشار اولین آلبوم این گروه با نام «باران تویی» بعد از محرم و صفر است که بعید نیست یکی از مهم‌ترین خبرهای موسیقی این‌روزهای سرد و آلوده باشد.

با وجود اینکه مدت زیادی است موسیقی الکترونیک وارد موسیقی ما شده، اما هیچ‌وقت کل یک آلبوم فقط با موسیقی الکترونیک تلفیق نشده است، بهتر است از این رویکرد گروه چارتار در موسیقی شروع کنیم…

آیین احمدی‌فر، (تنظیم‌کننده): موسیقی الکترونیک به‌خاطر تازگی و گستردگی‌اش از علایق شخصی من بود. برای همین هم انتخاب شد. در گروه چارتار هرکسی کاری که دوست دارد یا نزدیک به چیزی که دوست دارد را انجام می‌دهد. هرچند موسیقی‌ای هم که تا الان در چارتار ارایه دادیم آنقدر الکترونیک نیست، چون برای شروع کار خیلی از ابعاد را باید در نظر بگیریم…

‌ چه ابعادی؟

احمدی‌فر: ما فقط برای یک قشر خاص موسیقی نمی‌سازیم…

‌یکی از ویژگی‌های موسیقی الکترونیک به نظرم فضا‌سازی است که در چارتار این فضا‌سازی بیشتر با ملودی و کلام اتفاق می‌افتد. می‌توانیم بگوییم این همان بعدی است که به‌خاطر سلیقه عمومی کمرنگ شده…

احمدی‌فر: فضا‌سازی در این پنج‌قطعه‌ای که تا به‌حال منتشرشده کمتر بوده، ولی در قطعات آلبوم بیشتر به این مساله پرداخته شده. ما تا حدی از فضا‌سازی موسیقی الکترونیک استفاده می‌کنیم که به موسیقی چارتار کمک کند. مثلا برای شروع نمی‌توانیم کار ۹دقیقه‌ای بزنیم تا خودمان را اثبات کنیم.

‌با صحبت‌هایی که شد فکر می‌کنم تنظیم خودش را به ملودی می‌سپارد، در صورتی که تنظیم در موسیقی الکترونیک خیلی وابسته به ملودی نیست…

آرش فتحی (آهنگساز): در کل تنظیم و ملودی از هم جدا نیستند. من و آیین سعی می‌کنیم با نزدیک‌کردن فضای کاری‌مان به یکپارچگی برسیم. به نظرم این کوتاه‌آمدن در همه بخش‌ها وجود دارد؛ یعنی همه اعضای چارتار صرفا علاقه شخصی خودشان را ارایه نمی‌دهند و سعی می‌کنند با هم به تعامل برسند.

‌ اگر بخواهید با مثال برایم توضیح دهید، کدام قطعه به سلیقه شخصی همه شما نزدیک‌تر است؟

فتحی: به نظرم این هماهنگی و یکدستی در قطعه‌های «مرا به خاطرت نگهدار» و «باران تویی» خیلی خوب اتفاق افتاده است.

‌یکی دیگر از ویژگی‌های بارز موسیقی‌ شما این است که ملودی‌ها قدیمی نیست و در عین حال خیلی آشناست. آیا شما از ریشه‌های ملودی‌های ماندگار استفاده می‌کنید؟

فتحی: ساختن ملودی نو و در عین حال آشنا، دشوار است. علت این اتفاق این است که من دانش‌آموخته موسیقی غربی هستم و از دیدگاه و دریچه‌های این موسیقی به دستگاه‌های ایرانی نگاه می‌کنم. برای همین دستم باز‌تر است که موسیقی شرقی را بسط و گسترش دهم و خودم را در دستگاه‌های موسیقی ایرانی محصور نکنم. مثلا در قطعه «باران تویی» با استفاده از هارمونی غربی دستگاهم را در موسیقی ایرانی تغییر دادم، یعنی از دستگاه دشتی وارد دستگاه اصفهان شدم.

‌خیلی از گروه‌های موسیقی برای تلفیق، از سازبندی غربی استفاده می‌کنند. اما فکر می‌کنم چارتار از معدود گروه‌های موسیقی است که صرفا این نگاه را به تلفیق ندارد، یعنی حداکثر تلاش شده تا تلفیق در بطن موسیقی اتفاق بیفتد…

آرمان گرشاسبی (خواننده): خوشحالم که متوجه این نکته هستید. به نظرم این مهم‌ترین هدف چارتار است. ما علاوه بر تلفیقی که در موسیقی‌مان ارایه می‌دهیم- که به‌نوعی می‌توان آن را تلفیق موسیقی غربی و شرقی نامید- در بخش‌های دیگر مثل ملودی، تنظیم، شعر و بعضا آواز، هم به‌صورت مجزا این تلفیق اتفاق می‌افتد.

‌بله به نظرم این تلفیق حتی در نوع اجرای خواننده که بارزترین المان موسیقی سنتی در چارتار است وجود دارد و به هماهنگی خوبی با دیگر بخش‌ها مثل فضای الکترونیک رسیده…

آرمان گرشاسبی: بله، طبیعی است که آواز ایرانی فضای شرقی کار را پررنگ می‌کند. ولی در عین حال، آوازخواندن در موسیقی تلفیقی مقتضیاتی دارد متفاوت با اجرا در حیطه موسیقی سنتی صرف که این تفاوت در نوع اجرا از نظر من هم لازم است و هم چالشی دوست‌داشتنی. من هم برای پیداکردن امضای شخصی خودم در اجرای آواز، پیشنهاداتی جهت تغییر در ملودی‌ها می‌دهم.

‌ این پیشنهادات با چه دیدگاهی است؟

آرمان گرشاسبی: ملودی‌ها در دستگاه‌های آوازی ایرانی ساخته می‌شود، ولی نه طبق الگوی ملودیک ردیف موسیقی ایرانی، بلکه با نگرش موسیقی غربی. آرش ملودی را می‌سازد و وقتی من گوش می‌دهم، خودآگاه و ناخودآگاه، برداشت خودم را از ملودی اجرا می‌کنم. من مثل آرش غربی نگاه نمی‌کنم و طبق یک ملودی سنتی ایرانی با آن برخورد می‌کنم. به‌خاطر حال‌وهوای موسیقی و نوع اجرا و حس من و در کل محیط آوازی کارها، شاید ظرفیت سنتی گروه چارتار بیشتر باشد…

‌ و البته غالب‌بودن کلام حداقل در این پنج قطعه‌ای که منتشر شده…

احمدی‌فر: کلام در چارتار یکی از چهار مشخصه موسیقی ماست (مثل ملودی، تنظیم و صدا). علت غالب‌بودن کلام به خاطر نوع شنیده‌شدن موسیقی از سمت مخاطب است که ریشه در حافظه شنیداری مخاطب امروز موسیقی دارد که بر اثر مرور زمان شکل گرفته است، یعنی مخاطب شعر را پیش‌تر از تنظیم می‌شنود. ما با این شکل از مخاطب‌شناسی در مورد غالب‌بودن عناصر موسیقی‌مان تصمیم می‌گیریم.

‌ یعنی کمی خودتان را محدود به سلیقه عام کرده‌اید…

احمدی‌فر: این روند محتاطانه در بخش‌های چارتار مربوط به تصمیم‌گیری برای همراه‌شدن با طیف گسترده‌تری از مخاطب بوده و با آگاهی انجام شده. شنیده‌شدن از دغدغه‌های ما بوده و هست. خیلی از المان‌های دیگر هم هست که از آن آگاهیم ولی فعلا زمان انجامشان نیست.

فتحی: این محدودکردن نیست بلکه باید طبق شرایط بهترین کار را انجام داد. چون سه‌نفر دیگر هم باید با ملودی من ارتباط برقرار کنند تا کار پیش برود. من تا قبل از آشنایی با «آرمان» موسیقی سنتی کار نمی‌کردم ولی وقتی در این شرایط قرار گرفتم، دیدم باید بهترین کار را ارایه دهم.

آقای احمدی‌فر معتقد است یکسری المان‌ها در موسیقی شما برای دربرگرفتن گستره مخاطب بیشتر است؛ اما شما عقیده دارید این المان‌ها به خاطر ارضای سلیقه اعضای چارتار است…

فتحی: ما چهارنفر الگوی کوچکی از یک جامعه بزرگ‌تریم. یعنی چهار سلیقه مختلف و وقتی بتوانیم سلیقه هم را ارضا کنیم، بالطبع سلیقه جامعه را هم جذب می‌کنیم.

‌ نکته مهم دیگری که در برخورد اول با موسیقی چارتار به ذهن می‌رسد، این است که هیچ سازی در چارتار وجود ندارد…

احمدی‌فر: این بحث بین خودمان هم بود که آیا در آلبوم اول از ساز استفاده کنیم یا نه. با توجه به عقایدی که در برهه‌ای از زمان در مورد تنظیم داشتم کمی برایم غریب بود تا ساز را وارد تنظیم کنم و تقریبا مخالف بودم. البته الان کمی نگرشم فرق کرده…

‌ یعنی ممکن است در آینده از ساز هم استفاده کنید؟

احمدی‌فر: بله حتما. البته ترجیح می‌دهم از سازهای سنتی استفاده نکنیم، چون شکل تکراری و نادرستی از تلفیق را ارایه می‌دهد. البته در یکی از قطعات آلبوم به نام «هندسه» از ساز کمانچه در جای خودش استفاده کردیم.

‌ یعنی غیر از کمانچه، ساز دیگری نمی‌توانست جایگزین شود؟

احمدی‌فر: گنجاندن ساز در این موسیقی کار سختی است. من نظرم خیلی به سمت سازهای سنتی نیست، مگر اینکه واقعا هیچ صدای دیگری جایگزینش نباشد.

فتحی: به نظرم وقتی شما بخواهید یک ساز وارد موسیقی الکترونیک کنید باید خیلی مراقب باشید. منظور آیین این است که ملودی برای ساز هم باید حساب‌شده نوشته شده باشد، مثل ملودی‌ای که برای وکال نوشته می‌شود و فقط یک حال‌وهوا به موسیقی ندهد. در قطعه «هندسه» ساز بجا وارد شده و تلفیقش با موسیقی الکترونیک درست اتفاق افتاده.

‌در شعر هم رویکرد متفاوتی داشتید. یکی از چهار عضو گروه چارتار شاعر است و این یکی از چیزهایی است که خیلی در موسیقی ما مهجور واقع شده. یعنی یا خواننده و آهنگساز خودشان ترانه می‌گویند یا از شعر قدما یا شاعران معاصر یا ترانه‌سریانی استفاده کردند که پایه ثابت آن موسیقی نبوده‌اند…

احسان حائری (شاعر و ترانه‌سرا): تشکیل گروه ما با این ساختار متفاوت بیشتر از آنکه فکرشده و پیش‌بینی‌شده باشد، اتفاقی بود. اما پس از آن این اتفاق با فکرمان شکل و جهت گرفت و پرورش پیدا کرد. حداقل من در ایران گروه موسیقی دیگری نمی‌شناسم که ترانه‌سرا یک عضو ثابت در گروه باشد. به نظرم ثابت‌نبودن ترانه‌سرا در گروه موسیقی می‌تواند به علت نگاه نابرابر به اجزای تشکیل‌دهنده یک اثر یا عدم وقوف خوانندگان و آهنگسازان به تاثیر حایزاهمیت همراه‌بودن ترانه‌سرا یا شاعر در روند ساخت یک قطعه موسیقی باشد. بدون شک ارتباط تنگاتنگ خالقان یک اثر احتمال خلق یک قطعه ناب و یکپارچه را بیشتر می‌کند.

‌به نظرم یکی از آسیب‌های جدی به موسیقی هم همین مساله است…

حائری: در موسیقی روز داخل ایران اکثرا در مورد ترانه شیوه کار به‌صورت سفارشی است. ترانه‌سرا ترانه‌ای به خواننده می‌دهد و در بیشتر مواقع ممکن است دیگر هیچ تماسی با هنرمندانی که قطعه را می‌سازند نداشته باشد. این شکاف بین خواننده و ترانه‌سرا یا آهنگساز و ترانه‌سرا، طبیعتا در محصول نهایی هم مشهود خواهد بود.

احساس می‌کنم کلام به شعر متمایل است تا ترانه، حداقل متفاوت از ترانه‌های مرسوم است…

حائری: در چارتار ابتدا آرش ملودی می‌نویسد و من روی ملودی ترانه می‌گویم. فکر می‌کنم این توضیح خیلی از مسایل را تغییر می‌دهد. تلفیق در چارتار تا حد زیادی به خاطر تغییر در روند معمول ساخت آهنگ است. اتفاق خاصی که در تلفیق چارتار افتاده به خاطر جابه‌جایی این پله‌هاست. دیگران معمولا به این شکل کار نمی‌کنند.

فتحی: وزن شعر دست آهنگساز را می‌بندد، برای همین ما ابتدا ملودی می‌سازیم و بعد کلام روی‌اش قرار می‌گیرد.منبع:پارسی نو

160

نظرات شما عزیزان: